Tiroidin Fonksiyonu ve Hormon Üretimi

Tiroidin Fonksiyonu ve Hormon Üretimi

Endokrin organlar; hormon adı verilen kimyasal mesaj ileticileri üreten ve kan dolaşımına salgılayan ve bu maddelerle uzaktaki hedef organlara mesaj ileten organlardır. Hormon kelimesi Yunancada uyaran, harekete geçiren anlamındadır. Tiroidin ürettiği hormonlar esas tiroid hücreleri olan tirositler tarafından üretilen T4 (tiroksin) ve T3 (triiyodotironin)’tür. T4’ün tamamı, T3’ün % 20’si tiroitte yapılır. T3’ün % 80 ise tiroid dışındaki dokularda T4’ten yapılır. Hedef organlardaki  etkiler T3 aracılığı ile olur.

Tiroit bezinden hormon üretimi ve salgılanması beyindeki hipotalamus, hipofiz ile tiroit arasında kurulmuş olan bir düzen içinde kontrol edilir. Hipotalamustan tirotropin salıcı hormon (thyrotropin releasing hormone –TRH-) salgılanır. Bu hormon ve serumdaki serbest tiroid hormonları –serum proteinlerine bağlı olmayan, aktif tiroid hormonları (serbest T3 -fT3-, serbest T4 -fT4-) hipofiz bezinin ön bölümünden tiroid uyarıcı hormon (thyroid stimulating hormone -TSH-) üretimini düzenler. TRH TSH üretimini arttırır, kanda artan aktif tiroid hormonları ise hipofizden TSH salgılanmasını baskılar. Bu hipofiz hormonu tiroidin yapısını ve fonksiyonlarını (hormon üretimini) düzenler. 

Tiroid bezi aslında  2 ayrı endokrin birimden oluşmaktadır. Bunlardan ilki tiroidin büyük bölümünü oluşturan esas tiroid hücreleri olan tiroid folikül hücrelerinin (tirosit) oluşturduğu tiroit folikülleridir. Tiroid folikülü merkezi bir boşluğu çevreleyen tek sıra olarak dizilmiş kubik yapıdaki tiroid folikül hücrelerinden oluşmuştur. Folikül boşluğu folikül hücrelerinin ortasında depo görevi gören kapalı bir alandır. Bu boşluk folikül hücrelerinin TSH uyarısı ile ürettiği kolloid ile doludur. Yine folikül hücreleri tarafından üretilip kolloid içine salgılanan glikoprotein yapısındaki tiroglobulin tiroid hormon üretiminin temel yapı taşıdır. Klinik olarak tiroglobulin sadece tiroid folikül hücreleri ve bu hücrelerden gelişen tiroid kanserleri tarafından üretildiği için, bu tümörlerin takibinde tümör belirteci olarak kullanılmaktadır. Tiroglobulin molekülü üzerindeki tirozil grupları iyodun bağlanması ile tiroid hormonlarının üretildiği bölgelerdir. Tiroid foliküllerinde tiroglobulin molekülü üzerinde iyodun bağlanması ile tiroid hormonları -T4 ve T3- üretilmekte ve depolanmaktadır. 

Diğer bölüm ise tiroidin parafoliküler hücreleri olan C hücrelerinden oluşur. Bu bölüm normal tiroid kitlesinin binde birlik (% 0,1) bölümünü oluşturur. Bu hücreler tiroid folikülünün içinde dış tarafa (perifere) yakın tek veya küçük hücre grupları şeklinde yerleşmiştir. Bunlar kalsitonin hormonu üretiminden sorumludur. Kalsitonin klinik olarak C hücrelerinden gelişen medüller tiroid kanserinin tanısı ve takibinde kullanılan önemli bir hormondur.

Tiroid hastalıkları, en sık endokrin organ hastalığı grubunu oluşturmaktadır. Tiroid hastalıkları; tiroid hormonlarının salgılanma bozuklukları, tiroid dokusunun büyümesi (tiroidin her türlü büyümesine guatr denir) veya her iki durumun birlikte olması şeklinde ortaya çıkar. Yetersiz hormon salgılanmasına hipotiroidizm, aşırı hormon salgılanmasına hipertiroidizm denir.

Tiroid hormonları normalde dokuların büyüme, farklılaşma ve olgunlaşmasına, kalori oluşumuna ve vitaminler, hormonlar gibi temel maddelerin metabolizmasına etki eder.

E-Bülten’ e kayıt olarak en yeni haberler, duyurular ve güncellemelerden ilk siz haberdar olabilirsiniz...