Tiroid Embriyolojisi

Tiroid endokrin bir organ olup, embriyolojik hayatta (anne karnında) ilk gelişen endokrin bezdir.  İki farklı yapıdan gelişir. Bunlar dil kökü bölgesine denk gelen ilkel yutak (primitive farinks) ve embriyoda (cenin) sırt balgesindeki nöral tüpün 2 yanındaki nöral krista hücreleridir. İlkel yutaktan gelişen tiroid tomurcuğu orta tiroid bölümünü oluşturur. Bu bölüm öne ve yanlara doğru büyürken, boyunda aşağı doğru iner. Dördüncü yutak boşluğu (faringeal poş)’un ön bölümüü nöral kristadan gelen hücrelerle beraber yan tiroidi (lateral tiroid, ultimobrankial cisim) oluşturur ve yukarıdan inen orta tiroid parçası ile birleşmeye başlar. Tiroid embriyolojik hayatın 7. Haftasında (gebeliğin 2. ayında) son şeklini alır.

Tiroid Anatomisi

Yeni doğanda 1,5-2 gr olan tiroid 16 yaşına kadar büyüyerek erişkinde 16-20 gr’a ulaşır. Sağlıklı ve obez olmayanlara tiroid hacmi ile vucut ağırlığı arasında doğru orantı vardır.

Tiroid boyunda adem elmasının (tiroid kıkırdağı) altında soluk borusunu 2 yana doğru saran kelebek şeklinde bir organdır. Sağ lob (kelebeğin sağ kanadı), sol lob (kelebeğin sol kanadı) ve bu 2 lobu soluk borusu önünde birleştiren istmustan (orta bölüm) oluşur. Tiroidin sağ ve sol taraftaki orta ve alt bölümünün arkası (posterior) ses telinin ana motor siniri (nervus rekürrens) ile komşudur (Resim 1).

Resim 1: Ana ses teli siniri (Reküren laringeal sinir)

Tiroidin üst tiroid atar damarı (superior tiroid arter) dalları tiroid üst parçasında (üst pol) doğru ilerlerken üst ses teli siniri (superior laryngeal sinirin eksternal dalı) ile yakın ilişkidedir (Resim 2). 

Resim 2: Üst ses teli siniri (Süperior laringeal sinirin eksternal dalı)

Tiroid ameliyatlarında gelişebilecek ses problemlerinin ana nedeni  bu sinirlerle ilgilidir. Ayrıca kan kalsiyum düzeyinin normal sınırlarda sürdürülmesinde temel olan paratiroid bezleridir. Bu bezler sağ üst ve alt, sol üst ve alt olmak üzere 4 tanedir. Bunlardan tiroidin orta bölümü arkasında üst paratiroid, alt parçası civarında da alt paratiroid bulunmaktadır (Resim 3).

Resim 3: Tiroide komşu üst ve alt paratiroid bezleri