Paratiroid Bezi

Paratiroid bezleri de tiroid bezi gibi endokrin organdırlar. Paratiroid hormon (parathormon, PTH) isimli hormonu sentezleyip salgılamaktadırlar. Normalde insanlarda 4 paratiroid bezi bulunmakta olup, boyunda tiroid bezine komşu olarak yerleşmişlerdir.  Normal bir paratiroid bezi 5x3x1 milimetre boyutunda ve yaklaşık 40 miligram ağırlığındadır. Bu kadar küçük olmalarına rağmen  salgıladıkları parathormon ile kan kalsiyum düzeyinin normal sınırlar içinde tutulmasını sağlamaktadırlar. Vucuttaki kalsiyum kanın pıhtılaşma mekanizmaları, kemik yapımı, sinir ve kas hücrelerinin uyarılması için gerekli önemli bir bileşendir. Bu fonksiyonların yapılabilmesi için kan ve diğer vücut sıvılarındaki kalsiyum düzeyinin çok iyi ayarlanması gerekir. Bu ayarlamada parathormon kritik role sahiptir. Parathormon kemikler, böbrekten kalsiyum  geri emilimi, barsaktan kalsiyum emilimi, aktif D vitamini üretimi üzerine olan birçok etkileri ile bu dengeyi sağlamaktadır.

Anatomi

Paratiroid bezlerinin yerleşimi embriyolojik olarak gelişimi ile yakıdan ilişkilidir. Paratiroid bezleri üst ve alt paratirtoid bezleri olarak tanımlanmaktadır. Üst paratiroid bezleri 4. faringeal keseden tiroidin lateral lobları ile birlikte gelişir. Her iki yapı geliştikten sonra birlikte boyunda bulundukları bölgeye göç ederler. Tiroidin orta ve  lateral bölümü birleşerek tirod bezini oluşturur. Tiroidle birlikte göç eden üst paratiroidler de tiroidin üst ve orta kesiminin arka dış tarafında (posterolateraline) yerleşirler. Alt paratiroidler 3. faringeal keseden timüs ile birlikte gelşirler. Üst paratiroitlere göre daha yukarıdan gelişen alt paratiroidler embriyolojik gelişme sırasında normal yerlerine göç ederken daha uzun yol katederler. Timusla birlikte aşağı inerken alt paratiroidler tiroidinin alt bölgesinin arka dış tarafına (posterolateraline) yerleşirler. Timus aşağı doğru göçüne devam edip boynun alt bölümünde göğüs kemiği arkasındaki normal yerine iner. 

Paratiroidlerin bu embriyolojik gelişim ve göçleri nedeni ile boyunda ve göğüs içinde yukarıda bahsedilen normal yerleşimleri dışındaki bölgelerde de (ektopik yerleşim) yerleşebileceği bilinmektedir. Alt paratiroidlerin göç yolu daha uzun olduğu için bunların normal dışı yerleşimleri (ektopik yerleşim) daha sık görülmektedir. Alt paratiroidler çene kemiği köşesinden göğüs içinde kalp zarına (perikard) kadar değişik anatomik alanlarda yerleşebilir. Üst paratiroidlerde normal dışı yerleşim oranı daha düşük olmasına rağmen, tiroid üst bölgesinden daha yukarıda veya osefagus (yemek borusu) arkasında normal dışı (ektopik) yerleşebilir.

Bazı kişilerde dörtten fazla paratiroid bezi (süpernumara paratiroid bezi) olabilir. Bu dörtten fazla bez varlığı hiperparatiroidinin cerrahi tedavisinde önemli bir durumdur.